Waarom is het slecht dat Nederland aan het vergrijzen is en waarom maken we ons zorgen? Zijn deze zorgen eigenlijk wel terecht? In dit artikel neem ik je mee in de wereld van vergrijzing en kijken we naar de zorgen, maar ook naar de mogelijkheden.
Wat is vergrijzing nu eigenlijk? Er is sprake van vergrijzing als het aandeel van ouderen in de bevolking flink toeneemt. Dit zorgt ervoor dat de gemiddelde leeftijd stijgt. In 1995 was bijvoorbeeld 13% van de Nederlandse bevolking 65+. In 2016 was dit percentage 18%. Hier zit dus al een flinke stijging in. Het Centraal Bureau voor Statistiek verwacht dat deze stijging, de komende decennia, fors zal doorzetten. Hun voorspelling is dat Nederland in 2040 ongeveer 18 miljoen inwoners telt waarvan iets meer dan een kwart 65+ zal zijn.
Dit is echter niet een ontwikkeling waar alleen Nederland mee te maken heeft. Kijkende naar de leeftijdsontwikkelingen in het verloop van deze eeuw, blijkt dat vrijwel alle landen te maken hebben met deze ontwikkeling. Wat hierbij opvalt is dat de leeftijdsverwachting lager is in armere landen.
Gevolgen van de babyboom
Babyboomers zijn mensen die geboren zijn in de zogeheten ‘babyboom’ tussen 1949 en 1954. Dit had alles te maken met de euforie over de bevrijding na de Tweede Wereldoorlog. In deze periode zijn er dus veel baby’s geboren. Deze zijn allemaal opgegroeid en zijn nu volwassen. Ze gaan zelfs al met pensioen. Naast dat dit een grote groep mensen is die met pensioen gaan, worden deze mensen ook steeds ouder. De leeftijdsverwachting in Nederland is namelijk flink toegenomen. Dit komt onder andere door de verbeterde hygiëne, verbeterde gezondheidszorg, meer aandacht voor gezondere voeding, het belang van meer beweging en een beter werk/privé balans. Daarnaast heeft de geneeskunde grote stappen gemaakt waardoor er minder mensen overlijden aan ziektes.
AOW en Pensioen
De grootste vraag die speelt bij het thema vergrijzing is natuurlijk ‘Wie gaat dat allemaal betalen?’ In Nederland hebben we een uitgebreid sociaal stelsel, met onder andere een AOW (Algemene Ouderdomswet). De AOW is een basispensioen georganiseerd en beheerd door onze overheid. Iedereen die in Nederland werkt betaald via de werkgever AOW-premie. Vanaf je AOW-leeftijd tot je overlijden ontvang je dan je AOW uitkering. Alleen werken we in Nederland met een omslagstelsel. Dat betekent dat de inleg van de werkenden direct worden uitgekeerd aan de gepensioneerden. De overheid heeft geen spaarpot om tegenvallers op te vangen. Alles wat binnenkomt wordt weer uitgekeerd. Wanneer het aantal mensen met een uitkering stijgt en het aantal werkende mensen daalt is de balans weg. Dat heeft 2 belangrijke gevolgen. Ten eerste moeten de werkenden een steeds hogere premie betalen om al die mensen van een uitkering te kunnen voorzien. Daarnaast wordt het voortbestaan van de AOW in het algemeen onzekerder.
Een bekende en impopulaire oplossing voor dit probleem is de verhoging van de AOW gerechtigde leeftijd. Sinds 2013 gaat die leeftijd in stappen omhoog tot 67 jaar en 3 maanden in 2022. De arbeidsbevolking moet dus langer doorwerken. Voor zware beroepen is dit echter niet altijd een optie. Zij zijn soms lichamelijk niet in staat om tot de pensioengerechtigde leeftijd te werken. De overheid probeert nu ook het aantal werkende te vergroten. Dit doen zij door te investeren in onderwijs, betere arbeidsperspectieven voor allochtonen creëren en betere kinderopvang zodat beide ouders kunnen werken. Veel van deze maatregelen komen neer op schuiven met geld, verhogen van belastingen en korten op pensioenen.
Ook zijn er nog veel zorgkosten die om de hoek komen kijken. Ook die lasten komen op de maatschappij te liggen. Een groot gevolg hiervan is dat werkende mensen minder geld te besteden hebben door de hoge premie, die elk jaar weer iets verhoogd wordt. Ook dit heeft weer invloed op de economie, mensen hebben immers minder te besteden.
Mogelijkheden van de vergrijzing
Als je dit allemaal leest klinkt de vergrijzing als een groot probleem. Er zit echter ook een positief geluid aan vast. De ouderen van nu zijn bijvoorbeeld niet de ouderen van vroeger. Ze doen actief mee in de maatschappij. Zo zijn ze mobieler, online te bereiken en investeren ze in de economie. Over het algemeen geeft deze groep namelijk veel geld uit aan comfort en gemak.
Daarnaast maakt deze grote groep babyboomers ruimte voor de nieuwe generatie die de arbeidsmarkt betreedt. Ondernemers die met pensioen gaan verkopen hun onderneming als overname binnen de familie niet mogelijk is. Starters kunnen hier hun kans pakken om een bestaande onderneming over te nemen. Bestaande ondernemers kunnen deze kans pakken om hun klantenkring uit te breiden.
Ouderen zorgen op hun manier ook voor werkgelegenheid. Denk aan al het werk in de zorg. Daarnaast hebben ouderen andere behoeftes. Zij hebben hulp nodig in de huishouding en hebben ook aangepaste apparaten nodig. Er ligt hier een kans om nieuwe technologische producten te ontwikkelingen gericht op deze doelgroep.
Het is belangrijk om niet alleen in problemen te denken maar ook in oplossingen en mogelijkheden. Er zal de komende jaren nog veel gediscussieerd worden over dit onderwerp omdat één oplossing niet makkelijk past op de hele samenleving. Er zijn veel verschillende onderwerpen waar rekening mee gehouden moet worden.
Loop jij tegen vergrijzing aan binnen jouw organisatie en wil je hier graag advies over ontvangen? Neem dan contact met ons op via 0348 490006.
Lees nu ons vervolg over de veranderende behoefte per generatie.